Naar de Dordogne komen zonder een prehistorische site te bezoeken is onmogelijk. Lascaux met zijn werelderfgoed aan grottenschilderingen stond zeker op het to do lijstje maar we wilden ook nog een zogenaamde “troglodytische” site bezoeken (troglodytisch = van holbewoners).
Roque St-Christophe
Het was even dubben tussen de veel grotere site van Roque St-Christophe en deze van La Madeleine maar het werd toch de laatste.
Want al van op school weet ik van het bestaan van de Cro Magnon holbewoners die zo’n 17.000 jaar geleden delen van Europa bevolkten. De Cro Magnon mensen waren mensen zoals wij, met dezelfde intelligentie. Alleen waren ze technisch nog niet zo ver geëvolueerd. Het stenen tijdperk, nietwaar? We kennen van hen verschillende gebruiksvoorwerpen als harpoenen en pijlpunten in rendierbeenderen en rendiergewei. En natuurlijk ook kunstvoorwerpen in hetzelfde materiaal, meestal prachtig gestileerde uitbeeldingen van dieren. Deze “primitieve” kunstuitingen worden ook aangeduid met de naam magdalénien-cultuur.
En jawel, de naam Magdalénien komt van de troglodytische site van la Madeleine, waar ze in de 19e eeuw voor het eerst uitgebreide wetenschappelijk begeleide opgravingen deden om het bestaan van de préhistorische mens aan te tonen. Vergeet niet dat dat in die tijd nog niet algemeen aanvaard was. Twee onderzoekers, Edouard Lartet en Henry Christy, waren gedreven om de leefplaatsen te vinden van de préhistorische mens. Die vonden ze in de Dordogne in de vallei van de Vézère. De rivier sleet er de steile kalkrotsen uit en maakte zo natuurlijke overkappingen waar de préhistorische mens beschutting vond, op een plek dicht bij de rivier- water, vis en wild bij de vleet. De ontdekkingen die de onderzoekers er deden overstegen ver hun verwachtingen! Harpoen- en pijlpunten, silex messen en bijlen, siervoorwerpen uit rendierbot, kalksteen en zelfs een afbeelding van een mammoet op een mammoettand – waarmee het samenleven van mens en mammoet voor het eerst werd bewezen. Het was een ontdekking van wereldformaat! Dus die site moest ik zeker eens naar toe!
De site van la Madeleine bestaat uit drie niveau’s. Naarmate je afdaalt lijk je in de tijd terug te gaan. Boven op de rots staat een ruïne van een middeleeuws kasteel.
Le château fort de Petit-Marzac
Daar onder, halverwege de kalkklif langs de rivier, is een troglodytische middeleeuwse site. En onderaan, het dichtst tegen de rivier gelegen is de opgravingssite waar de resten van de leefplek van de préhistorische mensen gevonden zijn. Helaas is dat gedeelte niet toegankelijk voor de bezoeker, maar de restanten van de Middeleeuwse bebouwing zijn haast even interessant.
Deze middeleeuwse site werd gesticht door dorpsbewoners die de dorpen verlieten uit angst voor de Noormannen. Ze verschansten zich in deze grotten en bewoonden ze van de negende tot veertiende eeuw. Het kasteel dateert van een latere periode, tijdens de honderdjarige oorlog. Wat een leven moeten die mensen gehad hebben! Zich bevreesd terugtrekkend in deze half open grotten. Misschien eerst kamperend zoals de préhistorisch mens, maar naarmate de tijd verstreek de grot aanpassend. Muren bouwen, verdiepingen aanbrengen, gaten kappen in de rots voor balken, rookkanalen en nissen voor kasten, allemaal zaken die de préhistorische mens niet deed.
En tenslotte werd bovenop de klif een kasteel gebouwd. De ganse streek staat trouwens vol kastelen. En sommige daarvan zijn ook troglodytisch, handig gebruik makend van de rugdekking van de rotsen.
Maison forte de Reignac
We bezochten diezelfde dag de site van Lascaux, die net als de grot van Altamira in Spanje, bekend is om zijn grottenschilderingen.
De echte grot met de echte schilderingen kan je niet bezoeken, en maar goed ook. Tussen zijn ontdekking in 1940 en de sluiting in 1963 bezochten meer dan een miljoen mensen de grot - en dat liet zijn sporen na. Een schimmel taste de fresco's aan en witte kristallen - een chemische reactie met de adem van de bezoekers - liet onherstelbare stippen na.
De grot werd in 1972 nagebouwd en tien jaar later geopend als Lascaux II. Het maken van die replica is een verhaal op zich. Er is ook een Lascaux III - een replica die de wereld rondreist en binnenkort (november 2016) opent Lascaux IV. Dit reusachtige complex wordt, in tegenstelling tot Lascaux II, niet op 200m van het origineel gebouwd maar aan de voet van de heuvel. Men wil de enorme toeloop van bezoekers niet meer de heuvel op. De bescherming van Lascaux I wordt serieus genomen.
In Lascaux IV zal de ganse grot te aanschouwen zijn. In Lascaux II was slechts de hoofdgang nagebouwd, maar die draagt wel 90% van de schilderingen.
En al was het een replica die ik zag - het liet toch een stevige indruk op me na. De pracht van de schilderingen is onbeschrijflijk. Met slechts drie kleurpigmenten, zwart, rood en oker gaf de préhistorische artiest zijn impressie op de wereld. Was het de echte wereld of een droomwereld? Het is een vraag die nog steeds speelt, want het door de Cro Magnon meest bejaagde dier, het rendier, staat bijvoorbeeld niet afgebeeld. Maar wel bizons, runderen (stieren en koeien), herten, beer, neushoorn en paarden - veel paarden. Mij troffen de paarden in galop nog het meest, samen met de pracht van de "Chinese" paarden.
Er is zelfs een dier dat naar het schijnt imaginair is. Het lijkt de vlekken van een giraf te hebben, de lange rechte hoorns van een antilope en zwarte, haast menselijke benen een katachtige vierkante kop. Een fabeldier waar men geen reële pendant van terugvindt. En dat fabeldier is het eerste dat men tegenkomt aan de ingang van de grot. Het lijkt wel of de artiest wil zeggen dat dit alles slechts een droom is, dat men een fantasie binnenstapt. De stieren zijn er enorm, de paarden in een dromerige galop, de herten hebben een overdreven en vervormd gewei, dieren worden binnenin de omtrek van andere verborgen.
Laag boven laag zijn ze aangebracht, een compositie van een voor de moderne mens lang vervlogen wereld.
De echte grot met de echte schilderingen kan je niet bezoeken, en maar goed ook. Tussen zijn ontdekking in 1940 en de sluiting in 1963 bezochten meer dan een miljoen mensen de grot - en dat liet zijn sporen na. Een schimmel taste de fresco's aan en witte kristallen - een chemische reactie met de adem van de bezoekers - liet onherstelbare stippen na.
De grot werd in 1972 nagebouwd en tien jaar later geopend als Lascaux II. Het maken van die replica is een verhaal op zich. Er is ook een Lascaux III - een replica die de wereld rondreist en binnenkort (november 2016) opent Lascaux IV. Dit reusachtige complex wordt, in tegenstelling tot Lascaux II, niet op 200m van het origineel gebouwd maar aan de voet van de heuvel. Men wil de enorme toeloop van bezoekers niet meer de heuvel op. De bescherming van Lascaux I wordt serieus genomen.
In Lascaux IV zal de ganse grot te aanschouwen zijn. In Lascaux II was slechts de hoofdgang nagebouwd, maar die draagt wel 90% van de schilderingen.
En al was het een replica die ik zag - het liet toch een stevige indruk op me na. De pracht van de schilderingen is onbeschrijflijk. Met slechts drie kleurpigmenten, zwart, rood en oker gaf de préhistorische artiest zijn impressie op de wereld. Was het de echte wereld of een droomwereld? Het is een vraag die nog steeds speelt, want het door de Cro Magnon meest bejaagde dier, het rendier, staat bijvoorbeeld niet afgebeeld. Maar wel bizons, runderen (stieren en koeien), herten, beer, neushoorn en paarden - veel paarden. Mij troffen de paarden in galop nog het meest, samen met de pracht van de "Chinese" paarden.
 |
| Paarden in galop |
Laag boven laag zijn ze aangebracht, een compositie van een voor de moderne mens lang vervlogen wereld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten